গণতন্ত্ৰ কি? প্ৰত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰৰ তুলনা

ঐতিহাসিকভাৱে, গণতন্ত্ৰ হৈছে এক এনেকুৱা চৰকাৰী ব্যৱস্থা য'ত দেশৰ নাগৰিকসকলে ক্ষমতাৰ অধিকাৰী হয়। এই ধাৰণাটো গ্ৰীক শব্দ ''Demos'' অৰ্থাৎ জনগণ আৰু ''Kratos'' অৰ্থাৎ ক্ষমতা বা শাসন শব্দ দুটাৰ পৰা আহিছে। সাধাৰণ ভাষাত ক'বলৈ গ'লে, গণতন্ত্ৰ হ'ল এনে এক শাসন ব্যৱস্থা য'ত চৰকাৰখন জনসাধাৰণৰ দ্বাৰা, জনসাধাৰণৰ বাবে আৰু জনসাধাৰণৰ দ্বাৰাই গঠিত হয়। এই সংজ্ঞাটোৱে গণতন্ত্ৰৰ মূল ভেটি স্থাপন কৰে, য'ত নাগৰিকসকলৰ শাসন প্ৰক্ৰিয়াত ভাগ লোৱাৰ কথা উল্লেখ থাকে। গণতন্ত্ৰত, নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও, গণতন্ত্ৰই স্বচ্ছতা, দায়বদ্ধতা আৰু আইনৰ শাসনৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।

গণতন্ত্ৰৰ বিভিন্ন ৰূপ আছে, যেনে - প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ, পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ, সাংবিধানিক গণতন্ত্ৰ, আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক গণতন্ত্ৰ ইত্যাদি। প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত নাগৰিকসকলে নীতি-নিৰ্ধাৰণ প্ৰক্ৰিয়াত সরাসৰি অংশগ্ৰহণ কৰে, আনহাতে পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচিত কৰে যিয়ে তেওঁলোকৰ হৈ সিদ্ধান্ত লয়। এই দুয়োটা প্ৰকাৰৰ গণতন্ত্ৰৰ নিজা সুবিধা আৰু অসুবিধা আছে, যিবোৰে ইয়াক বিভিন্ন পৰিস্থিতিৰ বাবে উপযোগী কৰি তোলে। গণতন্ত্ৰৰ গুৰুত্ব কেৱল চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ সৈতে জড়িত নহয়, ই নাগৰিকসকলৰ সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক জীৱনতো গভীৰ প্ৰভাৱ পেলায়। উদাহৰণস্বৰূপে, এখন গণতান্ত্ৰিক সমাজত নাগৰিকসকলক নিজৰ মতামত প্ৰকাশ কৰাৰ, সংগঠন কৰাৰ আৰু চৰকাৰক জবাবদিহি কৰাৰ স্বাধীনতা থাকে। ইয়াৰ ফলত এখন সক্ৰিয় নাগৰিক সমাজ গঢ়ি উঠে যিয়ে দেশৰ উন্নয়নত সহায় কৰে।

গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণাটো সময়ৰ লগে লগে বিকশিত হৈছে। প্ৰাচীন গ্ৰীচত, প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ অনুশীলন আছিল, কিন্তু আধুনিক বিশ্বত পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰই অধিক প্ৰসাৰ লাভ কৰিছে। কাৰণ, বৃহৎ জনসংখ্যা আৰু জটিল চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ বাবে সকলো নাগৰিকৰ দ্বাৰা প্ৰত্যক্ষভাৱে সিদ্ধান্ত লোৱাটো কঠিন। তথাপিও, গণতন্ত্ৰৰ মূল নীতিসমূহ একেই আছে: জনসাধাৰণৰ দ্বাৰা শাসন, নাগৰিকৰ অধিকাৰৰ সুৰক্ষা, আৰু ক্ষমতাৰ স্বচ্ছ ব্যৱহাৰ। গণতন্ত্ৰই কেৱল চৰকাৰী ব্যৱস্থাই নহয়, ই এক জীৱনশৈলীও। ই বিভেদ আৰু মতানৈক্যক সন্মান কৰে, আৰু আলোচনা আৰু বুজাবুজিৰ জৰিয়তে সমস্যা সমাধানৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। গণতন্ত্ৰৰ সফল কাৰ্যকৰীকৰণৰ বাবে, নাগৰিকসকলক শিক্ষিত, সজাগ আৰু সক্ৰিয় হ'ব লাগিব।

গণতন্ত্ৰৰ অৰ্থ হৈছে জনসাধাৰণৰ শাসন। এই শাসন ব্যৱস্থাত, নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰে, যিয়ে তেওঁলোকৰ হৈ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰে। ইয়াত নাগৰিকসকলৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰা হয়। গণতন্ত্ৰত স্বচ্ছতা, দায়বদ্ধতা, আৰু আইনৰ শাসনৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। গণতন্ত্ৰৰ মূল ভিত্তি হৈছে জনসাধাৰণৰ ক্ষমতা। জনসাধাৰণে তেওঁলোকৰ ভোটৰ দ্বাৰা নেতা বাছনি কৰে আৰু তেওঁলোকৰ ওপৰত চৰকাৰ গঠনৰ ক্ষমতা থাকে। গণতন্ত্ৰই নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ মতামত প্ৰকাশ কৰাৰ, সংগঠন কৰাৰ আৰু চৰকাৰক জবাবদিহি কৰাৰ অধিকাৰ প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ ফলত এখন সক্ৰিয় নাগৰিক সমাজ গঢ়ি উঠে যিয়ে দেশৰ উন্নয়নত সহায় কৰে। গণতন্ত্ৰ কেৱল চৰকাৰী ব্যৱস্থাই নহয়, ই এক জীৱনশৈলীও। ই বিভেদ আৰু মতানৈক্যক সন্মান কৰে, আৰু আলোচনা আৰু বুজাবুজিৰ জৰিয়তে সমস্যা সমাধানৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।

প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ হৈছে এনে এক শাসন ব্যৱস্থা য'ত নাগৰিকসকলে চৰকাৰী নীতি আৰু আইনৰ ওপৰত সরাসৰি ভোটদানৰ জৰিয়তে সিদ্ধান্ত লয়। এই ব্যৱস্থাত, নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰাৰ প্ৰয়োজন নহয়। বৰঞ্চ, তেওঁলোকে সরাসৰি আলোচনা আৰু ভোটদানত অংশগ্ৰহণ কৰে। প্ৰাচীন গ্ৰীচৰ এথেন্সত প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰচলন আছিল, য'ত নাগৰিকসকলে প্ৰত্যক্ষভাৱে চৰকাৰী বিষয়বোৰত সিদ্ধান্ত লৈছিল। আধুনিক সময়ত, এনেকুৱা গণতন্ত্ৰ বিৰল, কাৰণ বৃহৎ জনসংখ্যা আৰু জটিলতাৰ বাবে ইয়াক কাৰ্যকৰী কৰাটো কঠিন।

প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ মূল বৈশিষ্ট্য হ'ল নাগৰিকসকলৰ সরাসৰি অংশগ্ৰহণ। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে নাগৰিকসকলে আইন প্ৰণয়ন, নীতি নিৰ্ধাৰণ আৰু চৰকাৰী বিষয়বোৰত সরাসৰি মতামত দিব পাৰে। ইয়াত নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰাৰ প্ৰয়োজন নহয়। প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত, নাগৰিকসকলে সরাসৰি ভোটদান কৰে, আলোচনা কৰে আৰু সিদ্ধান্ত লয়। এই ব্যৱস্থাটোৱে নাগৰিকসকলক চৰকাৰৰ সৈতে অতি ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত হোৱাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ ফলত নাগৰিকসকলৰ মাজত ৰাজনৈতিক সজাগতা বৃদ্ধি হয় আৰু চৰকাৰৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতাও বাঢ়ে।

প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ কিছুমান উদাহৰণ হ'ল ছুইজাৰলেণ্ডৰ কিছুমান কেণ্টন, য'ত নাগৰিকসকলে স্থানীয় বিষয়বোৰত সরাসৰি ভোটদান কৰে। এই ব্যৱস্থাত, নাগৰিকসকলে বিধানসভা আৰু গণভোটৰ জৰিয়তে সিদ্ধান্ত লয়। ইয়াৰ উপৰিও, কিছুমান স্থানীয় পৰ্যায়ত, যেনে - নগৰ সমিতি আৰু গাঁও পঞ্চায়তত, নাগৰিকসকলক সরাসৰি সিদ্ধান্ত লোৱাত জড়িত কৰা হয়। প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত নাগৰিকসকলৰ ক্ষমতা সৰ্বাধিক থাকে, কাৰণ তেওঁলোকে চৰকাৰী নীতি আৰু আইনৰ ওপৰত সরাসৰি নিয়ন্ত্ৰণ ৰাখে। ইয়াৰ ফলত চৰকাৰৰ ওপৰত জনসাধাৰণৰ আস্থা বৃদ্ধি হয় আৰু চৰকাৰখন অধিক দায়বদ্ধ হয়।

প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ কিছুমান সুবিধা আছে। ই নাগৰিকসকলক চৰকাৰী প্ৰক্ৰিয়াত সরাসৰি অংশগ্ৰহণ কৰাৰ সুযোগ দিয়ে, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ মাজত ৰাজনৈতিক সজাগতা বৃদ্ধি হয়। ইয়াৰ উপৰিও, ই চৰকাৰক জনসাধাৰণৰ ওচৰলৈ আনে আৰু চৰকাৰখনক অধিক দায়বদ্ধ কৰে। প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰই স্বচ্ছতা বৃদ্ধি কৰে, কাৰণ সকলো সিদ্ধান্ত সৰ্বসাধাৰণৰ বাবে উপলব্ধ হয়। কিন্তু ইয়াৰ কিছুমান অসুবিধাও আছে। বৃহৎ জনসংখ্যাৰ বাবে প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ কাৰ্যকৰী কৰাটো কঠিন, কাৰণ সকলো নাগৰিকক সদায় আলোচনা আৰু ভোটদানত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাটো সম্ভৱ নহয়। ইয়াৰ উপৰিও, ই সময় সাপেক্ষ আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ প্ৰক্ৰিয়াটো দীঘলীয়া কৰিব পাৰে।

পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ, যাক প্ৰতিনিধিত্বমূলক গণতন্ত্ৰ বুলিও কোৱা হয়, হৈছে এনে এক শাসন ব্যৱস্থা য'ত নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচিত কৰে, যিয়ে তেওঁলোকৰ হৈ চৰকাৰ চলায় আৰু সিদ্ধান্ত লয়। এই প্ৰতিনিধিসকলে নাগৰিকসকলৰ হৈ আইন প্ৰণয়ন কৰে, নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰে আৰু চৰকাৰৰ কাম-কাজ পৰিচালনা কৰে। আধুনিক বিশ্বত পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰই সৰ্বাধিক প্ৰচলিত ৰূপ। কাৰণ, বৃহৎ জনসংখ্যা আৰু জটিল চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ বাবে সকলো নাগৰিকৰ দ্বাৰা প্ৰত্যক্ষভাৱে সিদ্ধান্ত লোৱাটো কঠিন।

পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰৰ মূল বৈশিষ্ট্য হ'ল নাগৰিকসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন। নাগৰিকসকলে ভোটদানৰ জৰিয়তে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচিত কৰে, যিসকলে চৰকাৰত তেওঁলোকক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। এই প্ৰতিনিধিসকলে আইনসভা, সংসদ বা কংগ্ৰেছত কাম কৰে আৰু নাগৰিকসকলৰ হৈ আইন প্ৰণয়ন কৰে। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত, নাগৰিকসকলে সরাসৰি চৰকাৰী কাম-কাজত জড়িত নহয়, কিন্তু তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে চৰকাৰৰ ওপৰত প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰে। এই ব্যৱস্থাটোৱে নাগৰিকসকলক চৰকাৰী প্ৰক্ৰিয়াত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সুযোগ প্ৰদান কৰে, কিন্তু ইয়াক প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ দৰে সরাসৰি নহয়।

পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰৰ কিছুমান উদাহৰণ হ'ল ভাৰত, যুক্তৰাজ্য, আৰু যুক্তৰাষ্ট্ৰ আমেৰিকা। এই দেশবোৰত, নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচিত কৰে, যিসকলে চৰকাৰ চলায়। এই প্ৰতিনিধিসকলে নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে নিৰ্বাচিত হয়, আৰু তেওঁলোকে নাগৰিকসকলৰ ওচৰত দায়বদ্ধ থাকে। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত, নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰিব পাৰে, যিসকলে তেওঁলোকৰ হৈ সিদ্ধান্ত লয়। ইয়াৰ ফলত চৰকাৰৰ কাম-কাজ দক্ষতাৰে পৰিচালনা কৰা সহজ হয়।

পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰৰ কিছুমান সুবিধা আছে। ই বৃহৎ জনসংখ্যাৰ বাবে কাৰ্যকৰী, কাৰণ ইয়াত সকলো নাগৰিকক সরাসৰি জড়িত কৰাৰ প্ৰয়োজন নহয়। ই সময় সাপেক্ষ নহয়, কাৰণ প্ৰতিনিধিসকলে নিয়মিতভাৱে সিদ্ধান্ত লয়। ইয়াৰ উপৰিও, প্ৰতিনিধিসকলক বিশেষ বিষয়বোৰত অভিজ্ঞতা থাকে, যিয়ে সঠিক সিদ্ধান্ত ল’বলৈ সহায় কৰে। কিন্তু ইয়াৰ কিছুমান অসুবিধাও আছে। প্ৰতিনিধিসকলে নাগৰিকসকলৰ স্বাৰ্থৰ বিৰুদ্ধে কাম কৰিব পাৰে। নাগৰিকসকলৰ চৰকাৰৰ ওপৰত সরাসৰি নিয়ন্ত্ৰণ কম থাকে। ইয়াৰ ফলত দুৰ্নীতি আৰু স্বাৰ্থপৰতা বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে।

প্ৰত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰৰ মাজত কেইবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্থক্য আছে। এই দুয়োটা ব্যৱস্থাৰ নিজা সুবিধা আৰু অসুবিধা আছে, যিবোৰে ইয়াক বিভিন্ন পৰিস্থিতিৰ বাবে উপযোগী কৰি তোলে। দুয়োটা প্ৰকাৰৰ গণতন্ত্ৰৰ মাজত থকা মূল পাৰ্থক্যবোৰ তলত আলোচনা কৰা হ'ল:

• অংশগ্ৰহণৰ স্তৰ: প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত নাগৰিকসকলে চৰকাৰী কাম-কাজত সরাসৰি অংশগ্ৰহণ কৰে, আনহাতে পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰে।
• কাৰ্যকৰীতা: প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ সৰু, একেধৰণৰ সমাজৰ বাবে অধিক কাৰ্যকৰী। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ বৃহৎ আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ বাবে অধিক উপযোগী।
• সময় আৰু দক্ষতা: প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ সময় সাপেক্ষ আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত পলম হ'ব পাৰে। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ অধিক দক্ষ, কাৰণ প্ৰতিনিধিসকলে নিয়মিতভাৱে সিদ্ধান্ত লয়।
• দায়বদ্ধতা: প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত নাগৰিকসকলৰ চৰকাৰৰ ওপৰত সরাসৰি নিয়ন্ত্ৰণ থাকে, যাৰ ফলত চৰকাৰ অধিক দায়বদ্ধ হয়। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত প্ৰতিনিধিসকল নাগৰিকসকলৰ ওচৰত দায়বদ্ধ, কিন্তু নিয়ন্ত্ৰণৰ স্তৰ কম থাকে।
• স্বচ্ছতা: প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত সকলো সিদ্ধান্ত সৰ্বসাধাৰণৰ বাবে উপলব্ধ হোৱাৰ বাবে স্বচ্ছতা বৃদ্ধি হয়। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত, স্বচ্ছতাৰ স্তৰ প্ৰতিনিধিসকলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।

প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত নাগৰিকসকলৰ ক্ষমতা সৰ্বাধিক থাকে, কাৰণ তেওঁলোকে চৰকাৰী নীতি আৰু আইনৰ ওপৰত সরাসৰি নিয়ন্ত্ৰণ ৰাখে। ইয়াৰ ফলত চৰকাৰৰ ওপৰত জনসাধাৰণৰ আস্থা বৃদ্ধি হয় আৰু চৰকাৰখন অধিক দায়বদ্ধ হয়। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত, নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰে, যিসকলে তেওঁলোকৰ হৈ সিদ্ধান্ত লয়। ইয়াৰ ফলত চৰকাৰৰ কাম-কাজ দক্ষতাৰে পৰিচালনা কৰা সহজ হয়। এই দুয়োটা ব্যৱস্থাৰ নিজা সুবিধা আৰু অসুবিধা আছে, সেয়েহে দেশৰ পৰিস্থিতি অনুসৰি ইয়াক বাছনি কৰা হয়।

গণতন্ত্ৰৰ ভৱিষ্যত নিৰ্ভৰ কৰে ইয়াৰ অভিযোজন ক্ষমতা আৰু নাগৰিকসকলৰ সক্ৰিয়তাৰ ওপৰত। প্ৰযুক্তিৰ অগ্ৰগতিৰ ফলত, বিশেষকৈ ইণ্টাৰনেট আৰু ছ'চিয়েল মিডিয়াৰ উত্থানৰ ফলত, নাগৰিকসকলে চৰকাৰী প্ৰক্ৰিয়াত আগৰ তুলনাত অধিক সহজে জড়িত হ'ব পাৰে। ইয়াৰ ফলত দুয়োটা প্ৰকাৰৰ গণতন্ত্ৰৰ মাজত এক সমন্বয় ঘটিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, অনলাইন ভোটদান আৰু আলোচনাৰ মঞ্চৰ জৰিয়তে পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত প্ৰত্যক্ষ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি।

গণতন্ত্ৰৰ ভৱিষ্যতত নাগৰিক শিক্ষা আৰু সজাগতাৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি পাব। নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ অধিকাৰ, কৰ্তব্য আৰু চৰকাৰী প্ৰক্ৰিয়াক লৈ শিক্ষিত কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইয়াৰ ফলত নাগৰিকসকলে অধিক সচেতন হৈ সিদ্ধান্ত ল’বলৈ সক্ষম হ'ব। গণতন্ত্ৰৰ সফল কাৰ্যকৰীকৰণৰ বাবে, নাগৰিকসকলক শিক্ষিত, সজাগ আৰু সক্ৰিয় হ'ব লাগিব। ইয়াৰ উপৰিও, চৰকাৰক স্বচ্ছতা, দায়বদ্ধতা আৰু আইনৰ শাসন নিশ্চিত কৰিব লাগিব। গণতন্ত্ৰ কেৱল চৰকাৰী ব্যৱস্থাই নহয়, ই এক জীৱনশৈলীও। ই বিভেদ আৰু মতানৈক্যক সন্মান কৰে, আৰু আলোচনা আৰু বুজাবুজিৰ জৰিয়তে সমস্যা সমাধানৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।

গণতন্ত্ৰৰ ভৱিষ্যত নিৰ্ভৰ কৰে নাগৰিকসকলৰ সক্ৰিয়তা আৰু চৰকাৰৰ স্বচ্ছতা ওপৰত। প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত, নাগৰিকসকলে চৰকাৰী কাম-কাজত আগতকৈ বেছি সহজে জড়িত হ'ব পাৰে। গণতন্ত্ৰৰ সফলতাত নাগৰিক শিক্ষা আৰু সজাগতাৰ গুৰুত্ব অপৰিসীম। নাগৰিকসকলক তেওঁলোকৰ অধিকাৰ আৰু কৰ্তব্য সম্পৰ্কে শিক্ষিত কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। গণতন্ত্ৰই এক উন্মুক্ত সমাজ গঢ়াত সহায় কৰে, য'ত সকলোৱে নিজৰ মতামত প্ৰকাশ কৰিব পাৰে। গণতন্ত্ৰৰ ভৱিষ্যত উজ্জ্বল, যদিহে নাগৰিকসকল সচেতন আৰু সক্ৰিয় হৈ থাকে।